Velayet Nedir?
Türk Medeni Kanunu’nun 337. maddesine göre velayet; çocuğun şahsi ve malvarlığına ilişkin haklarını kullanma ve koruma yetkisi olarak tanımlanmıştır. Bu bağlamda velayet; çocuğun kişisel bakımını, eğitimini, sağlığını ve diğer önemli hususları içeren bir aile hukuku kurumudur. Evlilik birliği devam ettiği sürece ortak çocuğun velayeti eşler tarafından birlikte yürütülür. Evlilik birliği sona erdiğinde ya da çocuğun üstün yararı ilkesi gereğince mahkeme tarafından velayet eşlerden birine ya da her ikisine verilebilir.
Ortak Velayet Nedir?
Ortak velayet ise, velayet altındaki çocuğun anne ve babasının, velayet hak ve yetkilerinin kapsamına giren konularda beraber, ortak karar almalarını ve hareket etmelerini ifade etmektedir. Bu kapsamda, çocuğa ait tüm sorumluluk ve yükümlülüklerin de ortak paylaşılacağı hususunu belirtmekte fayda vardır.
Ortak Velayetin Şartları Nelerdir?
- Fikir Birliği: Tarafların ortak velayet hususunda fikir birliği içerisinde olmaları gerekir. Bu doğrultuda iki tarafın da birlikte ortak velayet isteminde bulunması yahut bir tarafın ortak velayet hususundaki talebini diğerinin kabul etmesi halinde bu koşul gerçekleştirilecektir.
- Çocuğun Üstün Yararı: Ortak velayet kararının çocuğun menfaatine uygun olup olmadığı son derece önemli bir husustur zira böyle bir kararın alınmasının tam tersine çocuğu olumsuz etkileyeceği ve üstün yararını zedeleyeceği kanaatine ulaşılırsa velayetin anneye yahut babaya bırakılması karar verilebilir. Çocuğun üstün yararından kasıt, örneğin, tarafların çocuğun yetiştirilmesi hususunda ciddi fikir ayrılıkları yaşamaları yine ebeveynlerin kendi aralarında sağlıklı bir iletişim tesis edememeleri gibi hallerde ortak velayetin çocuğun menfaatine uygun olmaması halidir.
- Hakimin Kanaati: Hakimin dava kapsamında bir takdir yetkisi söz konusu olduğundan tüm şartlar sağlanmış olsa dahi hakimin ortak velayeti uygun görmesi gerekmektedir. Hakim ortak velayet tesisine ikna olmadığı takdirde bu yönde karar vermek zorunda değildir. Bu bağlamda tarafların geçmiş halleri ve mevcut durumları, sosyo-ekonomik koşulları değerlendirildikten sonra velayet koşullarının belirlenmesi söz konusu olacaktır.
Ortak Velayette Kişisel İlişki Kurulması
Boşanma davasında ortak velayet tesisinin amacı çocuğun anne ve babasıyla olan bağını nispeten eşit ölçüde korumak ve bu bağı geliştirmektir. Velayetin ortak olarak kullanılmasında da çocuk anne veya babadan biriyle devamlı olarak kalmaya devam eder ve diğer ebeveynle de kişisel ilişki kurulmasına karar verilir. Mahkeme bu hususta kişisel ilişkinin yerini, zamanını, koşullarını ve denetimini kararlaştırır.
Anlaşmalı boşanmada taraflar çocuğun velayetinin yanında kişisel ilişki zamanlarını da kendi aralarında anlaşarak belirlerler. Eşlerin bu hususta anlaşamamaları noktasında dava çekişmeli boşanmaya dönecektir.
Ortak Velayette Çocuğun Yurtdışına Çıkışı
Ortak velayet kapsamında çocuğun anne veya babası ile yurt dışına çıkarken diğer ebeveynden bu hususta muvafakatname alması gerekecektir. Muvafakatname verilmemesi halinde diğer eş mahkeme aracılığıyla çocuğun yurtdışına çıkarılmasını talep edebilecektir.
Ortak Velayette Nafaka
Yukarıda belirtildiği üzere, çocuk bakımını üstlenen ebeveynle beraber kalırken diğer ebeveyn ile kişisel ilişki kurar. Bu durumda çocukla birlikte kalan ebeveyn, diğer taraftan maddi durumu ölçüsünde iştirak nafakası talep edebilecektir.
Ortak velayet durumunda iştirak nafakası, tarafların ekonomik durumlarına ve çocuğun eğitim, sağlık giderleri ve diğer ihtiyaçlarına göre belirlenecektir. Zira önemle belirtmekte fayda vardır ki iştirak nafakası çocuğun eğitim, sağlık giderleri ve diğer ihtiyaçları bakımından bir güvence niteliğindedir.